Trong thế giới hối hả và đầy áp lực, việc tìm kiếm sự bình yên và sự tĩnh lặng cho tâm hồn trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Đó chính là lý do mà thiền ngày càng thu hút sự quan tâm của đông đảo mọi người. Vậy thiền là gì? Tại sao nó lại có sức mạnh đến vậy? Và làm thế nào để bắt đầu? Hãy cùng Nệm Fine Air khám phá câu chuyện đằng sau phương pháp tâm linh này và những lợi ích kỳ diệu mà nó mang lại.
1. Thiền là gì?
Thiền giúp giảm bớt mệt mỏi, tạo nên sự thanh thản cho tâm hồn. Khi cảm thấy bị áp đặt bởi bão táp của lo âu và mệt mỏi, bạn hãy thử tập thiền. Chỉ cần dành ít phút mỗi ngày để thiền, tâm hồn bạn sẽ trở nên bình yên và thanh thản hơn.
Ở thời kỳ xa xưa, người ta thiền để kết nối với những yếu tố thiêng liêng và diệu kỳ của vũ trụ. Ngày nay, mục đích chính của việc thiền là giúp tâm hồn thư giãn và xua tan mọi căng thẳng. Thiền như một liều thuốc bổ cho cả tâm và thân.
Khi tập trung vào thiền, bạn nên định hướng tâm trí mình, loại bỏ những suy nghĩ lan man gây rối bời. Việc này không chỉ giúp tâm hồn bạn thanh thản mà còn nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần. Ngoài ra, thiền còn giúp bạn xây dựng thói quen tích cực, tạo ra tâm trạng lạc quan, tăng cường kỷ luật cá nhân và giúp bạn đối diện với đau đớn một cách lạc quan hơn.
2. Các loại thiền phổ biến
Thiền từ tâm
Đây là phương pháp thiền dựa trên việc phát triển lòng nhân ái, lòng thương xót, lòng vui mừng và lòng thanh thản. Thực hành này giúp tăng cường tình yêu thương và lòng nhân từ với mình và người khác.
Thiền quét cơ thể (thư giãn tiến bộ)
Đây là phương pháp tập trung vào việc nhận biết cảm giác trong từng phần của cơ thể, từ đỉnh đầu đến chân. Nó giúp người thực hành cảm nhận và thả lỏng các cơ bắp, giảm căng thẳng.
Thiền chánh niệm
Là việc tập trung vào hiện tại, nhận biết và chấp nhận mọi cảm xúc, suy nghĩ và cảm giác mà không phán đoán. Đây là một trong những phương pháp thiền phổ biến nhất hiện nay, thường được sử dụng trong y học và tâm lý học.
Thiền nhận thức hơi thở
Trong thiền này, người thực hành sẽ tập trung vào hơi thở của mình, theo dõi việc hít vào và thở ra. Điều này giúp tạo ra sự tĩnh lặng trong tâm trí.
Kundalini
Một hình thức thiền xuất phát từ Ấn Độ, kết hợp việc tập trung vào hơi thở, chuyển động cơ thể và việc sử dụng thần chú. Mục tiêu là đánh thức năng lượng Kundalini nằm ở cơ sở tủy sống.
Thiền thiền
Tùy theo ngữ cảnh, cụm từ này có thể ám chỉ việc thực hành thiền một cách tinh tế và không tập trung vào một đối tượng cụ thể, mà chỉ là việc “chỉ là thiền”.
Thiền siêu việt
Khái niệm này không phổ biến trong các văn bản phương Tây mà mình biết đến. Tuy nhiên, nó có thể liên quan đến một hình thức thiền cao cấp hoặc một phương pháp thiền mà mục tiêu là đạt đến trạng thái siêu việt, vượt qua khái niệm thông thường.
Lưu ý rằng, mỗi người có thể phản ứng khác nhau với mỗi hình thức thiền, vì vậy quan trọng là thử nghiệm và xem hình thức nào phù hợp nhất với bạn.
3. Những ích lợi của việc thiền theo góc độ khoa học
Giảm căng thẳng
- Một trong những lý do chính khiến nhiều người quan tâm đến việc thiền chính là khả năng giảm căng thẳng của nó. Khi chúng ta cảm thấy căng thẳng, cơ thể chúng ta thường sản xuất ra nhiều hormone cortisol. Hormone này có thể kích thích cơ thể sản xuất ra các chất gây viêm tên là cytokine-CRS.
- Những chất này có thể gây nên các vấn đề như mất ngủ, cảm giác trầm cảm, lo âu, tăng huyết áp và cảm giác mệt mỏi cùng với tư duy tiêu cực.
- Một nghiên cứu kéo dài 8 tuần về thiền chánh niệm đã cho thấy nó giúp giảm bớt các hiện tượng viêm gây ra bởi sự căng thẳng.
- Thêm vào đó, các nghiên cứu cũng đã xác định rằng thiền có thể giúp giảm những triệu chứng của các tình trạng sức khỏe liên quan đến căng thẳng, như rối loạn ruột kích thích, rối loạn giấc ngủ sau khi trải qua sự sốc tâm lý và bệnh đau nhức toàn thân.
Giảm lo âu
- Trong một nghiên cứu lớn với hơn 1.300 người tham gia, người ta thấy rằng thiền thực sự giúp giảm bớt cảm giác lo âu. Những người cảm thấy lo âu nhiều nhất lại có vẻ hưởng lợi nhiều nhất từ việc thiền.
- Một nghiên cứu khác xác định rằng sau 8 tuần thực hiện thiền chánh niệm, người tham gia trải qua ít triệu chứng lo âu hơn, đồng thời họ cảm nhận mình tự tin hơn và có khả năng xử lý tốt hơn với tình trạng căng thẳng.
- Một nghiên cứu riêng với 47 người mắc bệnh đau kéo dài chỉ ra rằng chương trình thiền 8 tuần giúp họ giảm cảm giác trầm cảm, lo âu và giảm đau trong hơn một năm.
- Chẳng hạn, yoga – một phương pháp kết hợp vận động và thiền – đã được chứng minh giúp giảm lo âu và căng thẳng. Có lẽ lợi ích này đến từ việc kết hợp giữa việc tập trung tâm trí và vận động cơ thể. Cụ thể hơn, thiền cũng giúp người lao động giảm lo âu trong công việc. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhân viên thực hiện thiền chánh niệm qua ứng dụng trong 8 tuần cảm thấy vui vẻ hơn và ít căng thẳng hơn so với những người không thực hiện.
Tăng cường sức khỏe tinh thần
- Thực hành thiền có thể giúp bạn nhìn nhận bản thân mình và cuộc sống xung quanh một cách lạc quan hơn.
- Chẳng hạn, một nghiên cứu với sự tham gia của hơn 3.500 người cho thấy rằng việc thực hành thiền chánh niệm giúp giảm các biểu hiện của trầm cảm.
- Tương tự, một phân tích 18 nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người áp dụng các kỹ thuật thiền thường trải qua ít triệu chứng trầm cảm hơn so với những người không thực hiện.
- Một nghiên cứu khác chỉ ra rằng những người thường xuyên thiền thường ít bị ảnh hưởng bởi tư duy tiêu cực khi tiếp xúc với hình ảnh hay thông tin tiêu cực, so với những người không thực hành thiền.
- Thêm vào đó, một loại hóa chất gây viêm tên là cytokine, thường được cơ thể tiết ra khi chúng ta cảm thấy căng thẳng, có thể gây ra cảm giác u uất và trầm cảm. Nhiều nghiên cứu đã xác nhận rằng thiền có thể giúp giảm sự tiết ra của các hóa chất này, từ đó giúp nâng cao tâm trạng.
Nâng cao nhân thức đối với bản thân
- Thực hành thiền có thể giúp bạn tự nhận diện và hiểu sâu hơn về con người mình, giúp bạn trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình.
- Chẳng hạn, thông qua thiền, bạn có thể nhận ra nhiều hơn về mình và cách bạn tương tác với mọi người trong cuộc sống hàng ngày.
- Một số phương pháp thiền giúp bạn phát hiện ra những giới hạn trong suy nghĩ của mình. Nhờ thiền, bạn có thể nhận ra và điều chỉnh những suy nghĩ không lành mạnh, định hướng chúng theo hướng lạc quan và tích cực hơn.
- Một phân tích về 27 nghiên cứu cho thấy việc thực hành thái cực quyền có thể giúp nâng cao lòng tự tin và khả năng tự quản lý trước những khó khăn.
- Trong một nghiên cứu riêng lẻ, 153 người tham gia sử dụng ứng dụng thiền chánh niệm trong 2 tuần đã cảm nhận được sự giảm bớt cảm giác cô đơn và tăng khả năng giao tiếp xã hội so với những người không sử dụng.
- Thêm vào đó, việc thực hành thiền có thể giúp bạn phát triển khả năng giải quyết vấn đề một cách sáng tạo hơn.
Tăng cường khả năng tập trung
- Thực hành thiền có thể giúp bạn nâng cao và kéo dài khả năng chú ý. Nhờ thiền, khả năng tập trung và duy trì sự chú ý của bạn được cải thiện đáng kể.
- Một ví dụ là một nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhóm người nghe băng hướng dẫn thiền đã cải thiện khả năng tập trung và làm việc chính xác hơn trong các nhiệm vụ so với nhóm không nghe.
- Cũng có một nghiên cứu khác chứng minh rằng những người thường xuyên thực hành thiền có hiệu suất tốt hơn trong các nhiệm vụ thị lực và khả năng tập trung hơn so với những người chưa từng thực hành thiền.
- Thêm vào đó, một phân tích khác đã chỉ ra rằng thiền có thể giúp cải thiện những vùng não liên quan đến sự lạc hậu, lo âu và tình trạng mất tập trung.
- Thậm chí, chỉ cần dành một khoảng thời gian ngắn mỗi ngày để thiền cũng có thể mang lại lợi ích đáng kể. Một nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng việc thực hành thiền chỉ 13 phút mỗi ngày trong vòng 8 tuần đã giúp cải thiện trí nhớ và sự chú ý.
Cải thiện trí nhớ ở người già
- Việc tăng cường khả năng tập trung có thể giúp bảo vệ tâm trí khỏi quá trình lão hóa.
- Phương pháp thiền Kirtan Kriya, một kỹ thuật kết hợp việc tụng kinh với việc di chuyển ngón tay theo một trình tự nhất định, được chứng minh là hiệu quả trong việc cải thiện trí nhớ. Các nghiên cứu trên người già mắc chứng sa sút trí nhớ do tuổi tác đã chỉ ra rằng phương pháp này giúp họ có hiệu suất tốt hơn trong các bài kiểm tra về tình trạng tâm lý.
- Thêm vào đó, một nghiên cứu tổng hợp đã phát hiện ra rằng nhiều phương pháp thiền có khả năng tăng cường sự tập trung, trí nhớ và sự minh mẫn trong tư duy của người cao tuổi.
- Không chỉ giúp phòng ngừa sa sút trí nhớ thông thường ở người già, thiền còn có thể giúp cải thiện trí nhớ cho những người mắc bệnh Alzheimer. Thiền cũng giúp giảm căng thẳng và nâng cao tinh thần cho người chăm sóc các bệnh nhân Alzheimer.
Lòng nhân ái
- Phương pháp thiền “từ tâm” có khả năng gia tăng lòng yêu thương và biểu lộ sự quan tâm đối với chính mình và mọi người xung quanh.
- Qua việc thực hành, người ta học cách phát triển lòng nhân ái, bắt đầu từ việc quan tâm đến bạn bè, tiếp đến là những người quen và cuối cùng, thậm chí cả những kẻ không thuận lòng.
- Một nghiên cứu tổng hợp từ 22 báo cáo khoa học đã chỉ ra rằng việc thiền “từ tâm” giúp tăng lòng nhân ái và lòng trắc ẩn đối với bản thân và mọi người.
- Một nghiên cứu khác, thực hiện trên 100 người tham gia, cho thấy những người tham gia vào chương trình thiền về lòng nhân ái có những lợi ích thực sự, và mức độ lợi ích này phụ thuộc vào sự cam kết và hiệu suất trong việc thiền.
- Đơn giản hơn, càng thực hành thiền “từ tâm” nhiều, người ta càng có nhiều trải nghiệm tích cực.
Một nghiên cứu với 50 sinh viên đã chứng minh rằng chỉ cần thiền “từ tâm” ba lần mỗi tuần, sau 4 tuần, họ đã trở nên tích cực hơn, tương tác tốt hơn và hiểu biết sâu sắc hơn về mọi người xung quanh.
Lợi ích này sẽ tăng lên theo thời gian thiền tập.
Có thể giúp cai nghiện
- Sức mạnh tự kiểm soát, được tăng cường qua việc thiền, có thể hỗ trợ bạn trong việc vượt qua những thói quen không lành mạnh bằng cách nâng cao ý thức về những nguyên nhân gây ra nghiện và khả năng kiểm soát chúng.
- Các nghiên cứu cho thấy thiền giúp con người tập trung chú ý hơn, điều chỉnh tốt hơn cảm xúc và nhận diện rõ ràng hơn về nguồn gốc của sự phụ thuộc.
- Một nghiên cứu với 60 bệnh nhân đang điều trị chứng nghiện rượu cho ra kết quả rằng việc áp dụng thiền đã giúp họ giảm căng thẳng, giảm tình trạng tâm thần không ổn định, giảm cảm giác thèm rượu và giảm việc tiêu thụ rượu sau 3 tháng.
- Hơn thế, thiền còn giúp kiểm soát được ham muốn ăn uống. Đánh giá từ 14 nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người thực hiện thiền chánh niệm thường ít bị cảm giác thèm ăn hơn.
Cải thiện chất lượng giấc ngủ
Hầu như một nửa người trên toàn cầu từng trải qua vấn đề mất ngủ. Một nghiên cứu đã biểu thị rằng, khi so sánh với các phương pháp khác để giải quyết vấn đề này, những người áp dụng thiền chánh niệm không chỉ có giấc ngủ kéo dài hơn mà còn giảm hiện tượng mất ngủ.
Khi bạn trở nên thành thạo trong việc thiền, bạn có khả năng kiểm soát và định hướng lại những suy nghĩ mất tập trung hoặc quá mức lo âu, những yếu tố thường gây ra tình trạng khó ngủ. Hơn thế nữa, thiền còn giúp cơ thể thả lỏng, giảm bớt căng thẳng và đưa bạn vào một tình trạng bình tĩnh, giúp việc chìm vào giấc ngủ trở nên dễ dàng và sâu hơn.
Kiểm soát cơn đau
- Sự nhận biết về đau không chỉ dừng lại ở cảm giác vật lý; tâm trạng của bạn cũng ảnh hưởng tới nó và sự căng thẳng có thể làm tăng cảm giác này.
- Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc thêm thiền vào ngày hàng ngày có thể giúp ta giảm thiểu và kiểm soát cơn đau.
- Chẳng hạn, một bài đánh giá từ 38 nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiền chánh niệm có khả năng giúp giảm cảm giác đau, nâng cao chất lượng sống và giảm biểu hiện của trầm cảm ở một số người mắc bệnh đau kéo dài.
- Một báo cáo tổng hợp với hơn 3.500 người tham gia cũng xác định được mối liên giữa việc thiền định và sự giảm thiểu đau.
- Dù gặp phải những tình huống gây đau tương tự, những người thường xuyên thiền có cách ứng phó hiệu quả hơn với đau và thậm chí có thể cảm nhận đau ở mức thấp hơn.
Giảm huyết áp
- Thực hành thiền có thể làm giảm tác động của căng thẳng lên trái tim.
- Khi huyết áp tăng cao trong một thời gian dài, trái tim phải làm việc khắc nghiệt hơn để đẩy máu ra khắp cơ thể, điều này có thể làm suy yếu khả năng làm việc của nó. Huyết áp cao cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng đông cứng các mạch máu và hẹp mạch, làm tăng rủi ro mắc bệnh tim và cơn đột quỵ.
- Một bài phân tích với 12 nghiên cứu, bao gồm hơn 1000 người tham gia, đã chỉ ra rằng việc thực hành thiền giúp giảm huyết áp. Phát hiện này đặc biệt quan trọng với những người ở độ tuổi cao hơn và những ai đã mắc bệnh huyết áp cao trước khi tham gia nghiên cứu.
- Một trong những cách thiền giúp kiểm soát huyết áp là thông qua việc giảm sự kích thích của hệ thần kinh, điều chỉnh hoạt động của trái tim, giảm căng thẳng trên các mạch máu và làm dịu phản ứng “chiến đấu hoặc trốn chạy”, giúp ta giữ được bình tĩnh trong các tình huống căng thẳng.
Qua bài viết được chia sẻ bởi Nệm Fine Air, chúng ta đã hiểu rõ hơn về thiền – một bí quyết giúp chúng ta kết nối sâu sắc với bản thân, tĩnh lặng tâm trí và đón nhận cuộc sống một cách nhẹ nhàng hơn. Thiền không chỉ là việc ngồi im lặng, mà còn là cách chúng ta lắng nghe, hiểu biết và quan tâm đến chính mình. Hãy cho phép mình thử nghiệm và trải nghiệm sức mạnh của thiền. Bạn sẽ phát hiện ra một không gian bên trong, nơi mà bình yên và hạnh phúc tồn tại, ngay cả giữa những bão táp của cuộc sống.
